Με τον πρώτο τόμο του Κόντε μπαίνουμε στην δεύτερη και ημιτελή τριλογία του Περίπλου, η οποία έχει τον γενικό τίτλο: Το φως που καίει. Το βιβλίο αυτό πρωτοκυκλοφόρησε στα 1975.

Από τα παλιά μέλη της οικογένεια Νταβιντσέντσα έχει απομείνει, ηλικιωμένες πλέον, η ηγουμένη Ορσέτα – Ευνομία και η κρητικοπούλα συμβία του Μουτσέτου, η Ρουμπίνα. Την εποχή που ο Μουτσέτος είχε την αρχηγία του Οίκου σημειώθηκε αξιόλογη οικονομική ανάκαμψη η οποία οφείλεται ως ένα μεγάλο βαθμό, στην ικανή διαχείρηση της ηγουμένης, που εργάστηκε σκληρά για την προκοπή της οικογένειάς της.

Τώρα πλέον αρχηγός της οικογένειας είναι ο πρωτότοκος γιος Βαρθολομαίος – Φραγκίσκος, που παρά τα 26 μόλις χρόνια του, είχε προλάβει να πολεμήσει και να διακριθεί με τον τίτλο του Κόντε και να σπουδάσει ιατρική στην Βενετία. Είναι χαρακτήρας δυναμικός αλλά και οξύθυμος αλλά έχει ευαίσθητη καρδιά, φιλότιμο και είναι εργατικός και αφοσιωμένος στην οικογένειά του.

Ο δεύτερος γιος, ο Τσέτσες είναι ατίθασος και ερωτιάρης, όποτε καταφέρει να βρει χρήματα τα παίζει στα χαρτιά και είναι ένας απίθανος ψευτογιατρός, ωστόσο αποτελεί την μεγάλη αδυναμία της μητέρας του Ρουμπίνας.

Ο τρίτος γιος ο Ρικάρντος είναι καλόψυχος, εργατικός και λιγάκι καλλιτέχνης, αν και όχι τόσο σπουδαίος ή έστω τόσο αποφασισμένος όσο ο θείος του Κέκος. Και σε αυτόν τον τόμο ο συγγραφέας παραθέτει ένα ολόκληρο έμμετρο θεατρικό έργο, πιο μικρό σε έκταση από την κωμωδία του Κέκου, με θεματολογία μπουρλέσκ της εποχής του μπαρόκ με τίτλο “Η στιτικέτσα”. Ο Ρικάρντος είναι πειραχτήρι αλλά στα δύσκολα έχει τον τρόπο να παρασταθεί στον μεγάλο του αδερφό αλλά και να φροντίσει τον πάντοτε ανοικονόμητο Τσέτσε.

Τελευταίο παιδί της οικογένειας η Χρυσή. Ο χαρακτήρας της δεν φαίνεται ιδιαίτερα σε αυτόν τόν τόμο, αλλά μοιάζει πεισματάρα σαν την “σαντα τζία” της, την ηγουμένη και κάπως νευρική και οξύθυμη.

Στο παράρτημα αυτού του τόμου ο Ρώμας καταπιάνεται με πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, οι σεισμοι στον Ζάντε, μια ολάκερη μελέτη για τους Μαυροκορδάτους, για τις προσπάθειες των ανθρώπων του 17ου αιώνα να πολεμήσουν και κυρίως να κατανοήσουν την μάστιγα της Βλογιάς που θέριζε ολάκερες πολιτείες, ως και μια σύνοψη του ανθρώπινου πολιτισμού. Θα μπορούσε κάποιος να παραπονεθεί πως αν δεν έχανε τον χρόνο του με όλες αυτές τις μελέτες, θα είχε προλάβει να τελειώσει τον περίπλου ως τα 1981 που πέθανε. Αλλά είναι ακριβώς αυτή η τόσο βαθιά ενασχόλησή του με όλα αυτά τα ιστορικά και επιστημονικά θέματα, που κάνουν την διήγησή του, τόσο ζωντανή, ρεαλιστική και ανασταίνουν τις περασμένες εκείνες εποχές. Έτσι μπορεί να περιγράψει την καθημερινή ζωή σε ένα καρνάγιο του 1696 σαν την έχει ζήσει ο ίδιος, σαν να βρίσκεται μπροστά σε όσα διαδραματίζονται. Φοβερός ιστοριογράφος, εξαίρετος ηθογράφος, ένα αληθινό κόσμημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Και φυσικά απίστευτος χιουμορίστας.

Θα παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από τον Κόντε, το οποίο διάβασα στην διαδρομή μέσα στο λεωφορείο από την δουλειά ως το σπίτι μου, και με είχαν πιάσει τέτοια γέλια που πραγματικά δεινοπάθησα:

“Κείνη τη στιγμή ο εφημέριος (ένας χωριάτης με λίγα κολυβογράμματα) είχε φτάσει στην περικοπή του Βαγγέλιου: “και λαβών ο Ιησούς τον άρτον, ευλογήσας, έκλασε...”

Βγαλμένο με απέραντη κατάνυξη από το στόμα της χταποδοχτυπημένης Γελασίας (σσ μια αφελής, ηλικιωμένη μοναχή, έμπιστη της Ορσέτας – Ευνομίας), έφτασε τότες στον δεσποτικό θρόνο της Ευνομίας το θαυμαστικό επιφώνημα:

- Χριστούλη μου την πορδούλα σου!”

Ο Ρώμας καταφέρνει να ακροβατεί ανάμεσα στο γέλιο και το δράμα με αξιοθαύμαστη ικανότητα. Γιατί είναι πολλές οι αγωνίες και τα δράματα της Κα (κάζα, δηλαδή οίκος) Νταβιντσέντσα.